Een sabbatical. Wie droomt daar nou niet van? Een heel jaar lang niet werken en toch niks inleveren. ’t Klinkt als een sprookje. In Israël is het nieuwe Sabbatsjaar net begonnen. Meer weten over de achtergronden? Lees dit artikel. Je wordt spontaan jaloers.
In Israël is 25 september jongstleden het Joodse Nieuwjaar begonnen, op dezelfde dag als het Bazuinenfeest. Een nieuw sabbatsjaar. De auteurs van Wake up! – Arno Lamm en Emile-André Vanbeckevoort – zijn in de achtergronden van het ‘Sjmittajaar’ gedoken. Waarom heeft God het ingesteld. Hoe ging dat vroeger? Hoe gaat het nu? Enneh, zou het ook wat zijn voor ons?
Leviticus 25 en 26
We beginnen (waar anders?) in de Bijbel, Leviticus 25. God gebood het volk om na elke periode van zes jaren het land een jaar niet te bewerken. Het land was in het zevende jaar ‘zonder eigenaar’, iedereen mocht van de opbrengst ervan eten. God beloofde: Joden die sjmitta houden, krijgen in het zesde jaar een opbrengst die drie keer groter is dan gewoonlijk. Daarnaast is er volgens de belofte rust en vrede in het land. Maar ook: rampspoed komt over Joden die zich niet aan Zijn afhankelijkheidsgebod houden. Bij voortdurende ongehoorzaamheid zou de straf zelfs zeven keer zo groot zijn. Zegen en tegenspoed had het volk dus in eigen hand (Leviticus 26). Maar waarom maakte God hier een gebod van? Opdat de joden zo konden laten zien dat zij in gehoorzaamheid en afhankelijkheid op Zijn Zegen konden wachten, zonder daar zelf invloed op uit te oefenen.
Luidere roep om sabbatsjaar nu
Lange tijd hield Israël zich niet aan het sjmittagebod. De mensen meenden hun welvaartsstaat zelf wel te kunnen bouwen. Maar tegenwoordig begint in Israël de roep om de instelling van het sjmitta-jaar steeds luider te klinken. Boeren discussiëren over de consequenties van die economische afhankelijkheid. Ook de overheid laat van zich horen. Zij ondersteunen in beperkte mate de boeren die door het braak liggen van hun landbouwgronden financieel in de problemen komen. Maar een boer die besluit mee te doen aan de sjmitta, moet er juist van overtuigd zijn dat God hier uiteindelijk Zijn Zegen aan geeft, namelijk aan de hartsgesteldheid die aan de basis van dit gebod zou moeten liggen.
De financiële situatie van de Israëlische boeren is op dit moment niet rooskleurig. Zij kunnen niet zomaar een jaar zonder oogstopbrengst. Ook voor de Israëlische overheid is het niet makkelijk. De budgetten staan onder druk en meer dan 30% van de overheidsinkomsten gaan naar defensie. Toch belooft God aan wie de sjmitta houdt (Lev. 26:8).: ‘Vijf van jullie zullen volstaan om honderd vijanden te verjagen. En met honderd van jullie verjaag je er tienduizend’. Wat zou dat betekenen voor de defensie-uitgaven?
Sabbat en sabbatsjaar
De diepe les achter het sjmitta-gebod is dat niet een automatisme van seizoenen zorgt voor een goede oogst, maar God zelf, de God van de natuur. Hij vermeerdert de opbrengst van het land als mensen, in gehoorzaamheid, het land gedurende een sabbatsjaar onbewerkt laten. Ten diepste erkent men dat de ‘natuur’ niet de schepper is, maar dat de natuur een Meester heeft die aanstuurt. Net zo min als de opbrengst van ons werk niet minder is als we een dag in de week rusten, zal de uiteindelijke opbrengst van het land niet minder zijn als men het sabbatsjaar in acht neemt. Ook met het houden van de wekelijkse rustdag erkennen wij dat we afhankelijk zijn van de Schepper. God schiep de wereld volgens het 6+1 patroon en stelde ook de week en de sabbatsjaren op dezelfde manier in.
Een sabbatical voor christenen?
Stel u eens voor dat de Nederlandse of Belgische overheid het sabbatsjaar voor de landbouw in zou stellen als een principe. Wat zouden christenen daarvan vinden? Zouden we ons niet direct zorgen gaan maken over de stijgende voedselprijzen? Of over de werkgelegenheid? Waarschijnlijk zouden hele avonden op tv gevuld worden met stevige paneldiscussies. Analisten zouden becijferen hoeveel miljarden de economie hierdoor misloopt. Waarschijnlijk zouden ook veel christenen het nut van een sabbatsjaar niet inzien. ‘Dat is voor vroeger,’ denkt men misschien. Of: ‘We kunnen Gods zegen toch niet beïnvloeden door ons aan regels te houden.’
God schiep de wereld volgens het 6+1 patroon en stelde ook de week en de sabbatsjaren op dezelfde manier in.
Hoewel we best kunnen begrijpen waarom God vroeger dit gebod instelde, voelt het niet goed om anno nu weer volgens het sjmitta-gebod te gaan leven en de opbrengst van het land niet te maximeren. Zouden wij bereid zijn om in een sabbatsjaar extra inkomstenbelasting te betalen om onze boeren te ondersteunen? Dat lijkt een hoge prijs. Of misschien zouden we er geen probleem mee hebben, maar dan moet God wel de garantie geven dat we er uiteindelijk financieel beter van worden. Dan zou het gewoon een investering zijn, met gegarandeerd rendement. Een mooie ‘winstverdubbelaar’.
Korte termijn versus lange termijn
Toch is er ook een rationele reden om het land een jaar rust te geven. De kwaliteit van de grond wordt daardoor beter. Maar de menselijke ratio verliest het vaak van het verlangen naar snel resultaat. We strooien kunstmest om op korte termijn nog iets meer uit de grond te halen. En dat we steeds meer bestrijdingsmiddelen gebruiken tegen allerhande ziekten en insecten is geen punt. Zo gaat het ook vaak in het leven van niet-boeren: we gebruiken liever een menselijke kunstgreep, dan op Hem te vertrouwen. Op onze eigen inspanningen kunnen we rekenen, is de stille gedachte. Loslaten is niet onze sterkste kant.
We hoeven de sjmitta niet slechts te zien als een wettelijk voorschrift uit vroeger tijden. We moeten de regel niet ‘geestelijk’ interpreteren, of als ‘irrelevant’ en ‘verouderd’ bestempelen. Misschien geeft God Zijn zegen ook wel aan een land buiten Israël, dat in geloof in Hem de sjmitta instelt… Als we het niet proberen, zullen we er nooit achter komen.
Nadenken over onze motieven
Wij pleiten er niet voor om de sjmitta wettelijk in te voeren, maar wellicht is het interessant om over onze eigen motieven na te denken. Want wat houdt ‘geloven’ in? Zijn wij als gelovigen vooral ‘weters’? Of willen wij Gods Woord doen? In ons beroepsleven, in het maatschappelijk leven, ook als we geen agrariër zijn? Willen wij leven in het besef dat Hij Zijn zegen verleent aan wie Zijn Woord gelooft en met de juiste hartsgesteldheid volgt?
Het wonder van de wijngaard
Ariël ben Sheitreet is een gelovige wijnboer. Hij bezat een wijngaard van vierduizend jonge druivenplanten in Sichem. Rond 2007, net voor het vorige sabbatsjaar, informeerde hij de wijnexperts dat hij zijn druivenstokken een heel sabbatsjaar niet zou aanraken. Zij waarschuwden hem: “Doe het niet, dat is de doodsteek voor je jonge wijngaard.” En dat klopt, menselijkerwijs gesproken. Een jonge wijngaard moet juist extra goed verzorgd worden. Ook moeten de wijnranken gesnoeid worden. Zou Ariël dat niet doen, dan zouden de ranken afsterven.
De wijnboer zei tegen de experts dat hij de Eeuwige geloofde, die beloofde dat de druiven veilig zouden zijn. Hij geloofde in Gods belofte dat zijn productie drie keer hoger zou zijn dan normaal. “Onmogelijk”, was hun reactie.
En toen kwam de oogst. In een gewoon jaar produceerde de wijngaard 4 ton druiven. Maar in dit jaar produceerde de wijngaard 14,5 ton. De wijnexperts waren onder de indruk. Maar ze wilden Ariëls druiven niet gebruiken voor hun wijn. “Bij zo’n hoge productie moeten de druiven wel van slechte kwaliteit zijn” zeiden ze. De wijnbouwer weigerde dit te geloven. Hij besloot er zelf wijn van te maken. En sleepte de Gouden Medaille van Israëls wijncompetitie in de wacht! In het daaropvolgende sabbatsjaar rustte de wijnboer. Hij bestudeerde de Bijbel. Hij zorgde voor voldoende bewatering, maar bewerkte zijn wijngaard niet. In 2010 werd zijn wijn opnieuw bekroond met één gouden en twee zilveren medailles.
De wijnboer rekende terecht op de Eeuwige.
Arno Lamm & Emile-Andre Vanbeckevoort
sabbatsjaar@maandbladreveil.nl
NB: Op de Hebreeuwse kalender beginnen de feesten in de maand Nisan (maart/april), terwijl het burgerlijke Nieuwjaar en o.a. ook het sabbatsjaar begint in de maand Tisjri (sept./okt.).
Bron: digitale nieuwsbrief van Wake up. www.wakeup.nu
