Met vader Bram en zoon Wolter Rebergen spreken we over traditie, kwetsbaarheid, ballast en houvast. Thema’s die iedereen in het leven raken.
Op Brams woonhuis is een bordje met ‘En toch’ aangebracht. Een bordje met familiegeschiedenis. Het is een nieuwe uitvoering van de tekst die Brams vader ooit op zijn verbouwde tramwagon op het terrein van zijn schoonouders schilderde. De plek waar hij en zijn vrouw hun huwelijk begonnen.
Naar binnen. Terwijl Bram thee zet, is door de babyfoon zoon David (3) te horen voor wie het bedtijd is. Hij roept. “Leuk zo’n klein mannetje!”, vindt Wolter. “Ik dacht aan zijn ademhaling te horen dat hij al sliep. Maar ja, hij is altijd benieuwd naar wat er beneden gebeurt.” Bram gaat nog even naar hem toe. Vertellen wie er is. En dan is er tijd voor een gesprek.
Traditie
Wat heb je meegekregen? Wolter: “Zorgzaamheid! Dat is het eerste wat bij me opkomt. Zorg voor medemensen, een luisterend oor zijn. Maken dat gasten het naar hun zin hebben, dat konden mijn ouders goed. Ook noem ik wijsheid. Ik streef ernaar wat van de wijsheid te erven zoals ik die bij mijn vader zie.”
Bram: “Ik wilde verantwoordelijkheidsbesef meegeven, samen met zorgzaamheid. En geloof. We geloofden er niet zo in om kinderen verplicht naar de kerk te sturen. Maar zijn moeder en ik hebben over de Here God verteld. En dingen georganiseerd waarbij geloven een vast onderdeel van ons leven was – zoals de tienerclub aan huis. Mensen over de vloer, gezelligheid. Plezier en ontspanning, leuke dingen doen. Conflicten een beetje uit de buurt van de kinderen houden, dat was ook iets wat ik wilde. Hen leren zelf reflectief te zijn: waar sta ik, wat doe ik. Ik wilde hen de ruimte geven om zelf te ontdekken, niet al te controlerend zijn.” Wolter: “Dat zie ik wel, dat je dat zo wilde – en het is deels gelukt. Als je opgroeit, ben je je niet zo bewust van wat je leert, je neemt voor lief wat er gebeurt.”
Kwetsbaarheid
Wanneer kwam je erachter dat je vader ook maar een gewoon mens is? Wolter: “De eerste keer was toen mijn vaders vader overleed en hij in de keuken zat te huilen. Ik was bijna acht en ontdekte: hé, hij is geen supermens. Want ja, zo zag ik mijn vader wel een beetje, net als Pippi Langkous die zeker weet dat haar vader alles kan. Mijn vader kan ook alles – maar hij moest wel huilen…” Bram: “Mijn vader was veel weg. In mijn jeugd heb ik hem regelmatig gemist, als ik terugkijk. Toen hij stierf, was ik 29.”
“Ik was bijna acht en ontdekte: hé, hij is geen supermens!” – Zoon Wolter Rebergen
Op welk moment voelde je je heel kwetsbaar? “Toen Wolter merkte hoe ik me voelde… Het was vaker gebeurd dat hij mij zag huilen. Wolter zei toen: papa is een beetje ‘zenuwlappig’. Zenuwachtig, bedoelde hij. Als ik aan kwetsbare tijden denk, denk ik aan de tijd dat het bij ons thuis niet goed was. Dat ik uiteindelijk Wolter moest vertellen dat zijn moeder en ik zouden gaan scheiden. Ik vond dat heel naar en voelde me zo kwetsbaar… Ook toen naderhand de relatie met mijn huidige vrouw ontstond, was dat lastig. Het voelde kwetsbaar om in die fase bepaalde afspraken te maken naar Wolter toe. Vaderschap is dan extra ingewikkeld.” Wolter: “Ja, dat herken ik wel. Maar niet extra. Jij leeft nooit met een masker, maar nu kon ik er niet omheen dat het een kwetsbare, wankele tijd was.” Bram, hartgrondig: “Sowieso vind ik opvoeden een enorme kloteklus! Een van de zwaarste taken in het leven! Ik voelde me vaak onzeker. Doe ik het wel goed? Maak ik de juiste keuzes, houd ik de kinderen het goede voor? Moet het strenger, moet het losser? Geef ik ruimte om te ontdekken, ben ik een stevige muur om tegenaan te trappen als dat nodig is? Vaderschap is heftig!”
“… en dan heb jij nog makkelijke kinderen,” grinnikt Wolter. Bram knikt. “Je kunt als ouders zoveel verdriet en pijn hebben om kinderen die de bocht uit vliegen. Er kan zo veel gebeuren…”
Blaasvoetbal
Wolter is nu 30, en boven slaapt zijn broertje van bijna vier. Kennelijk had Bram moed voor Davids komst. Bram: “Ik was pas 22 toen Wolter geboren werd, we zijn met spoed getrouwd. Ik vond het alleen maar leuk om zo jong vader te zijn. Ik had volop energie en kon overal in meedoen. In onze omgeving trouwden veel mensen tussen de 20 en de 25, nu ligt dat zo’n tien jaar later. Wel was dat jonge vaderschap soms wat ingewikkeld. De combinatie van mijn dynamiek als dertiger met mijn eigen gekkigheid en hun puberteit bijvoorbeeld. Het leven is nu heel anders. Toen David geboren werd, was ik 48. Ik ben nu zoveel rustiger, meer bewust. Maar voetballen zoals toen, dat is een ander verhaal. Dat wordt vast blaasvoetbal,” lacht hij.
Ballast
Wat heb je als ballast ervaren in je eigen opvoeding? En speelde dat mee in de opvoeding van je kinderen? Bram: “Ik hecht erg aan ruimte om je te kunnen ontwikkelen, ervaringen op te doen. Mijn jeugd was er een met geijkte paden, allerlei zaken lagen vast. Ik kreeg weinig eigen verantwoordelijkheid. We waren thuis niet gewend om echt over zaken door te praten, want dat zou gedoe kunnen geven en dat wilden mijn ouders niet. Ik groeide op in een conflict mijdende omgeving en zo werd ik een pleaser. Zei al gauw sorry en wilde het thuis goed houden. Deze houding nam ik later mee. De moeder van Wolter en Christel en ik waren er goed in om samen te knokken om de boel overeind te houden, ook als het niet goed was. We wilden niet dat de kinderen er wat aan over hielden.”
“Ik vind opvoeden een enorme kloteklus” – vader Bram Rebergen
Wolter: “Dat het thuis niet echt goed zat, wist ik wel. Als kind voel je dat nu eenmaal. Toen mijn moeder vertelde dat zij en mijn vader zouden scheiden, dacht ik eerder ‘hè hè’ dan ‘ach wat jammer…’ Als het over ballast gaat, denk ik aan de financiële situatie die weleens lastig was. Toen ik 12 was nam ik uit eigen beweging een krantenwijk om zelf mijn kleren te kunnen kopen. Dan hoefden zij dat niet meer te doen.” Bram knikt. “Het is tot en met de scheiding financieel krap geweest. Buitenshuis werken vond mijn vrouw om allerlei redenen lastig, we kozen er daarom samen voor dat ik kostwinner zou zijn. Ik heb haar zeer gewaardeerd om hoe zij het moederschap invulde. Wolter en Christel hadden geen betere moeder kunnen hebben dan zij! Maar die rode cijfers steeds, dat was een strijd…” “Ach, als dát het is! Ik heb wel zwaardere gevallen gekend in mijn vriendenkring,” merkt Wolter fijntjes op. Waarop Bram in de lach schiet. “Die jongen is de belichaming van relativering. Als baby heeft hij kanker gehad en is daarvan hersteld. Toen hij 18 was, bleek er een tumor in zijn rug te zitten. Die kon verwijderd worden, maar wel met het risico op een dwarslaesie. Het is gelukkig goed verlopen. Natuurlijk zijn er steeds controles. Het besef van tijdelijkheid en relativering heeft hij vanaf het begin onbewust meegekregen. Wat er gebeurde heeft hem veel wilskracht opgeleverd. En we delen dezelfde humor! Als iets lastig is, kunnen we er samen een goeie grap over maken…”
Houvast
Wat geeft je houvast? En hoe? Wolter: “Muziek maken! Dat is heel belangrijk voor mij.” Wie op internet rondkijkt, ziet Wolter bezig als DJ en bij live acts. “Verder mijn werk. Dat is een stabiele factor. Ik ga erheen, tref daar elke dag dezelfde gedreven mensen. Mijn ouders betekenen ook houvast, ik weet dat ze er voor me zijn. En ik noem geloof, al stel ik het altijd lang uit om in die richting houvast te zoeken. Maar het is er.”
Bram: “Houvast… Mijn thuis. Mirjam, David en ik. En het grotere gezin met Christel en Wolter. Daarin ben ik geworteld. Ook het gezin waaruit ik voortkom betekent houvast. Ik heb een oudere zus en een jongere broer. Als er iets is, weten we elkaar te vinden. Vrienden, ook die zijn heel waardevol. En ja, houvast ligt ten diepste in God. Dat besef omgeeft me, laat me niet los. Het is niet afhankelijk van mijn grillen, van wat ik doe of nalaat. Alles kan wankelen, ik kan ertegen schoppen, maar Degene die groter is dan ik, dan mensen, dan systemen – daar ligt het meest stabiele houvast. En toch. Ik vergeet vaak dat wat me bezighoudt in gebed daar neer te leggen. Als ik het doe, vind ik rust. Bidden is niet het eerste wat ik doe. Ach, het hangt ook allemaal niet af van mijn gebed. Daarboven word ik in de gaten gehouden…”
Joke Veerman
jokeveerman@maandbladreveil.nl
Meer Bram
Bram Rebergen (1964) is sinds voorjaar 2015 algemeen directeur van Youth For Christ Nederland. Spreker, schrijver, columnist, eigenaar van het bedrijf En Toch Producties. www.entochproducties.nl. Gecertificeerd coach op het terrein van Process Communication Management. Getrouwd, vader van twee zonen en een dochter.
Meer Wolter
Wolter Rebergen (1986) is de oudste zoon van Bram, broer van Christel en David. Hij werkt bij Technetix in Veenendaal. “Ik ben begonnen als uitzendkracht in het magazijn, en vandaar opgeklommen. Allerlei diploma’s gehaald en nu productmanager.” Het bedrijf beweegt zich op het gebied van alles wat met kabels en digitale TV-netwerken te maken heeft.
