Elk jaar gaan er duizenden mensen op bedevaart. Moslims gaan naar Mekka en Rooms-katholieken naar Lourdes. Ook het Boeddhisme en Hindoeïsme kennen pelgrimages naar heilige plaatsen. Protestanten ontberen een dergelijke traditie. Na de Reformatie was hun adagium Sola Scriptura: de Schrift alleen. Met uitzondering van Israël misschien?
Elk jaar reizen talloze christenen naar het Heilige Land. De aantrekkingskracht is enorm: de geboortegrond van de kerk ligt immers in Jeruzalem. Daar begon met Pinksteren de Heilige Geest zijn werk, geworteld in de belofte aan Abraham ‘in jouw nageslacht zullen alle volken der aarde gezegend worden.’
Niet zo spiritueel
Bethlehem geeft ons een confronterend beeld van de verdeeldheid in het land: paspoortencontrole, soldaten die met grote geweren op hun rug in onze bus controleren en de muur rond de stad. Onze joodse gids – zij mag er niet in – wordt tijdelijk vervangen door een christelijke Palestijn. Hij begint met een grapje waardoor het ijs snel is gebroken ‘Allemaggtig, praggtig’. De gids vertelt dat hij alleen op 24 december de grens over mag om zijn familie elders in het land te bezoeken. De verdeeldheid doet denken aan situaties in het Oude Testament, haat tussen volkeren die niet in vrede met elkaar kunnen leven.
Een bezoek aan de Geboortekerk in Bethlehem is niet zo’n spirituele ervaring. De rivaliteit en intolerantie tussen verschillende kerkgenootschappen – die elk een deel van het gebouw claimen – verduisteren behoorlijk het licht dat in de wereld kwam. Dat neemt niet weg dat je je ogen uitkijkt vanwege de culturele pracht. Onder de kerk ligt – volgens de overlevering – de geboortegrot. Hier heeft aan het begin van de vijfde eeuw monnik en kerkleraar Hiëronymus geleefd en hier heeft hij de Bijbel vanuit het Hebreeuws in het Latijn vertaald, onder ons bekend als de Vulgaat.
Nuchtere Hollanders
Voor de Grafkerk in Jeruzalem geldt hetzelfde als voor de Geboortekerk. De pracht en de praal ervan herinnert nergens aan het lijden van onze Heer en geeft je weinig kans je te verplaatsen in de gebeurtenissen van toen. De devotie en emotie waarmee mensen de stenen plaat waarop Christus in het graf gelegen zou hebben, aanraken en er voorwerpen op ‘heiligen’, is voor ons niet te volgen. Cultureel bepaald? Zijn wij ‘nuchtere Hollanders’ die nergens door worden geraakt?
We zitten in de zogenaamde graftuin, onder zeer oude olijfbomen, waar de woorden van het evangelie van Jezus’ graflegging en opstanding klinken. Die woorden gaan leven en allen zijn we diep geraakt en overweldigd door deze blijde boodschap. Deze reis is dan ook geen pelgrimage voor ons in die zin dat we mystieke ervaringen of bovennatuurlijke ontmoetingen op ‘heilige’ plaatsen zoeken. Met elkaar zijn we het erover eens dat een bezoek aan het land toch heel waardevol is. Iemand noemt het ‘een speciale bijbelverklaring’. Er is herkenning van wat je leest in de Bijbel, wat heel verrijkend is voor je geloofsbeleving.
Schitterend uitzicht
Jeruzalem zien is bijzonder. Van alle kanten heb je een schitterend uitzicht over de stad die, door de speciale Jeruzalemsteen, een warme, geelgouden gloed heeft in de avondzon en de stad blinkend wit maakt midden op de dag. Wat moet het de pelgrims gedaan hebben als ze vanuit de woestijn van Judea de Olijfberg beklommen en dan de stad zagen. Wij zien een Rotskoepel die de aandacht op wil eisen. Alleen, dat lukt niet. Het is de stad zelf, de tempelmuur en de opvallend vele Joodse graven op de berghellingen. Die mogen niet geruimd worden met het oog op de komst van de Messias. Hij zal door de Gouden Poort komen die vanaf de Olijfberg bij de tempel uitkomt. Al in 1530 hebben moslimleiders die poort dicht laten metselen, om te verhinderen dat de joodse Messias terugkomt. Als extra barricade ligt er ook nog een grote moslimbegraafplaats voor.
Voeten wassen
Het heuvelland van Galilea brengt ons dicht bij de Here Jezus. Een wandeling door de heuvels rond het Meer van Galilea brengt de tijd van Zijn leven op aarde, tot leven. We ervaren hoe lastig het is, hoe warm, hoe dorstig je wordt – je krijgt begrip voor het gemopper van de Israëlieten in de woestijn, wij hebben ons flesje water! – hoe steenachtig de hellingen waar steentjes onder je voeten door rollen zodat je gemakkelijk uitglijdt. We weten nu hoe noodzakelijk het was om je voeten te wassen voordat je een huis binnen ging.
Een dominee die niet in Israël
geweest is, doet aan luchtfietserij
We zijn het erover eens dat een bezoek
aan het land heel waardevol is. Iemand noemt het ‘een speciale bijbelverklaring’
Rommelig en chaotisch
Ook het ‘opgaan’ van Jezus naar Jeruzalem en het ‘afdalen’ begrijpen we nu. Jeruzalem ligt 800 meter boven de zeespiegel, Jericho, vlakbij de Dode Zee, 260 meter eronder. Ook onze bus gaat op. Als wij Jeruzalem binnenrijden zingen we Psalm 122 ‘Verheugd was ik toen ik hoorde, wij gaan naar het huis van de Heer’ in een berijmde versie. Onze gids hoort de liederen vaker, maar de evangelieverhalen – hoe mooi ook – gelooft ze niet.
Het Arabische gedeelte waar we eerst doorheen moeten, laat weinig blijdschap zien. Rommelig en chaotisch, niets lieflijks. Een maquette van het oude Jeruzalem zoals het eruit zag in het jaar 66, laat zien hoe klein Jeruzalem in die tijd was, en hoe groot het tempelcomplex. De smalle straatjes in de oude stad geven daar nog een goed beeld van. Als ik in gedachten Jezus hier op het ezelsveulen zie rijden, moet ik mijn zelfgecreëerde beeld ervan flink bijstellen. En dat is goed, daarvoor ben ik hier. Een verplichte gang naar Israël voor elke christen dus? Nee, geen verplichting, hoewel het voor predikanten en theologiestudenten nuttig zou zijn, al was het alleen al voor hun beeldvorming. ‘Een dominee die niet in Israël geweest is, doet aan luchtfietserij’, merkt iemand op.
Jezus Messias
Er zijn Israëlgangers die nog van alles verwachten van het land, profetieën die nog vervuld moeten worden, de landbelofte van God die nog altijd zou gelden, waardoor de strijd die nodig is om het beloofde land vorm te geven en te stichten gerechtvaardigd is. Daar zou een nog te komen Messias heel goed in passen.
Alleen het evangelie van Jezus Christus zal (orthodoxe) Joden en Arabieren in vrede kunnen doen samenwonen. Samen het brood eten en de wijn drinken, samen de knieën buigen voor Hem en samen wachten en uitkijken naar het moment dat Jezus Messias terugkomt op de wolken als elk oog Hem zal zien en Hij een eeuwig vrederijk zal stichten.
Ati van Gent
ativangent@maandbladreveil.nl
