Theoloog en voormalig missionair werker Tom Schoemaker (56) uit Apeldoorn is een wel
heel bijzondere verzamelaar, hij is gek van speciaalbieren. Zijn verzameling telt zo’n 450
bierflesjes en bierblikjes met etiketten die verwijzen naar Bijbelse verhalen of thema’s.
“De Bijbel in Gewone Taal is de eerste Nederlandse vertaling
waarin het woord bier voorkomt”, vertelt Tom
Schoemaker. “Voorheen werd in de Bijbel altijd over wijn
gesproken.”
Goed voor de maag
Heeft bier eigenlijk wat met de Bijbel te maken, of met
het christelijk geloof? Tom: “Omdat water vaak vervuild
was, vormde bier een goed alternatief en een middel
tegen maagklachten. Daar heeft Paulus het bijvoorbeeld
over in Timotheüs 5:23, waarin hij tegen zijn leerling zegt
dat een beetje wijn goed voor zijn maag is. Verder zijn
kloosters natuurlijk bekend om hun eeuwenoude traditie
van bierbrouwen. Maar voor zover ik kan nagaan
zijn er slechts enkele bierbrouwers die zelf iets met het
geloof hebben en bewust een Bijbels thema gebruiken.
Het is dus best bijzonder dat seculiere mensen kiezen
voor biertjes met etiketten die verwijzen naar de Bijbel,
zonder dat zij de betekenis ervan kennen. Dat verschijnsel
boeit mij enorm. Overigens heb ik de brouwers – vaak
kleinere thuisproducenten – nooit concreet gevraagd
waarom ze verwijzen naar de Bijbel.”
Bonte verzameling
Tom kreeg zo’n vijfentwintig jaar geleden toevallig een
bijbels bier-etiket onder ogen. Dat was het begin van een
bonte verzameling. “Vaak loop ik min of meer toevallig
tegen een bijbels biertje aan. Soms brengen kennissen flesjes
voor me mee van vakantie. Ook bezoek ik bierproeverijen
of speciale weekends, uiteraard buiten coronatijd.”
Noem eens enkele interessante bijbelse biertjes. “Populair
is een etiket met het verhaal over de vrucht die Eva
in het Paradijs plukt, wat dan wordt vergeleken met de
verleidingen in de wereld. Een voorbeeld is Verboden
Vrucht van de Belgische brouwerij Hoegaarden. Dat kent
iedereen denk ik wel. Ook bezit ik een bierflesje van
He-Brew, een Amerikaanse brouwerij die begon als een
studentengrap. Tegenwoordig verwijzen de etiketten op
de He-Brew flesjes vaak naar de Joodse cultuur. He-Brew
bier wordt onder meer getapt in het Jewish Museum in
San Fransisco. Een ander interessant flesje uit mijn verzameling
verwijst naar de heavymetalgroep Iron Maiden.
Die band gebruikt diverse bijbelse beelden in haar repertoire,
zoals 666. Ook heb ik het biertje Hopocalypse op
de plank staan.”
Pilsdrinkers
Heb je ooit de opmerking gekregen dat geloof en bier niet
samen kunnen gaan? “Alcoholmisbruik komt niet zozeer
voor bij mensen die speciaalbieren drinken, maar meer
bij pilsdrinkers. Dat neemt niet weg dat je moet oppassen
met alcohol. Uit mijn directe omgeving weet ik hoe
diep verslaving kan gaan. Zelf drink ik zelden meer dan één
biertje per dag. Ik ben nog nooit dronken geweest. Ik heb
overigens alle 450 biertjes uit mijn verzameling wel zelf
geproefd.”
Youth for Christ
Tom werd geboren in een gereformeerd, warm gezin.
“Mijn opa was dominee in Pernis. Op mijn zestiende kwam
ik in aanraking met Youth for Christ en besefte ik dat
geloof ook met beleving heeft te maken en niet alleen met
rationaliteit. Veel gereformeerde vrienden zaten bij Youth
For Christ. Ik ging theologie studeren aan de VU, waar
mijn vader overigens hoogleraar medicijnen was. Tijdens
mijn studie werd ik erg aangesproken door de woorden
van mijn mentor: ‘Je hoeft als predikant niet overal antwoord
op te hebben, maar er is één ding waar je over
moet nadenken en dat is het lijden en sterven van Jezus
Christus.’ Ik ben trouwens nooit predikant geworden. Mijn
vrouw zag dat niet zitten en bovendien was ik niet goed
in pastoraat. Ik ben afgestudeerd op het onderwerp kunst
en religie. De vraag fascineert me hoe je levensvragen verbindt
met Bijbelse verhalen en hoe je een brug slaat tussen
traditie en het dagelijkse leven. Kunst en religie was destijds
nog geen thema. Het verbinden van levensvragen met
de Bijbelse verhalen wel. Ik hield er toen ook een verzameling
crucifixen op na, die je net als mijn biermerkencollectie
tegen deze achtergrond moet zien.”
Vormingswerk
Tom werkte onder meer in Arnhem als vormingswerker
voor jongeren. “Ook daar legde ik de verbinding tussen
geloof en kunst. Zo heb ik een project gedaan over kunst en
jeugdwerk en was ik verhalenverteller. Later verhuisden we
naar Apeldoorn waar ik onder meer tentoonstellingen en
acties organiseerde. Tijdens Open Monumentendag 2005
huurde ik een opblaaskerk en heb ik een bierproeverij op
touw gezet. Veel activiteiten zijn ter ziele gegaan maar het
Vertelgenootschap dat ik mede heb opgericht, bestaat nog
steeds. Vanuit de landelijke kerk is de afgelopen jaren helaas
minder geld beschikbaar gekomen voor het jeugdwerk. Het
accent is verlegd naar de plaatselijke gemeenten. Er moet
naar mijn idee wel professionaliteit zijn in jeugdwerk. De
dominee kan dat er niet zomaar even bij doen, je kunt niet
álles van hem verwachten. Jeugdwerk is een vak apart. In de
Jachtlaankerk, waarvan ik lid ben, is gelukkig nog steeds veel
mogelijk.”
Evangelisatie
Terug naar het bier. Is dat een evangelisatiemiddel? Griek
met de Grieken, Jood met de Joden, bierdrinker met de
bierdrinkers?
“Nee, ik ben niet zo van het evangeliseren. Mijn activiteiten
als missionair werker waren er ook nooit op gericht om
mensen de kerk binnen te halen. Het doel was steeds om
hen mogelijkheden aan te reiken waarmee ze hun levensvragen
kunnen uiten.”
Leo Polhuijs
Leo Polhuys@maandbladreveil.nl
